Türk Mutfağı ve Sağlık

Türk Mutfağı denildiğinde, Türkiye’de yaşayan insanların beslenmesini sağlayan yiyecekler, içecekler, bunların hazırlanması, pişirilmesi ve saklanmasında kullanılan araç-gereç ve yöntemler anlaşılmaktadır. Türkiye’de yaşamış çeşitli uygarlıkların etkisiyle gelişen ve zenginleşen Türk Mutfağı, Dünya’nın en zengin üç mutfağı arasında kabul edilir ve dünya’nın en besleyici mutfağı olma özelliğini de elinde tutmaktadır. Türk Mutfağının ünü çok çeşitli malzemelerin ve tat vericilerinin değişik şekillerde kullanılmasıyla çok değişik türde ve lezzette yemeklerin üretilmesinden de kaynaklanmaktadır.

Tahıllar, Türklerin eskiden beri yetiştirip, tükettikleri temel besin grubudur. Tahıl ürünlerinden en çok kullanılan buğdaydan genellikle un elde edilerek, Türk beslenme sisteminin temeli olan ekmek yapımında kullanılmaktadır. Buğday unu, Türk Mutfağında önemli yeri olan börek, mantı, katmer, gözleme, yufka, çörek gibi yiyeceklerin temel malzemesi olmakla birlikte, çorbaların yapımında koyulaştırıcı malzeme olarak da kullanılmaktadır. Ayrıca buğday unu, helva ve hamur tatlılarının da temel malzemesi olarak kullanılmaktadır.

Buğdayın Türk Mutfağında ikinci derecede kullanım şekli bulgur ve makarnadır. Piştikten sonra kurutulmuş buğday taneleri öğütülürken oluşan iri parçalar “bulgur” adıyla anılırken, ince parçalar “düğü” yada “düğücük”, daha ince olanları da “irmik” olarak adlandırılmaktadır. Buğday tanelerinin tavlandıktan sonra dış kısımlarının biraz ayrılması ve tanelerin kırılmasıyla elde edilen “yarma”, “döğme” de, bazı çorbaların ve aşure gibi tatlıların yapımında kullanılmaktadır.

Evde yapılan erişte ve kuskus gibi makarna türleri de Türk Mutfağında yaygın olarak kullanılan önemli yiyeceklerdir. Ayrıca tahıl ürünlerinden biri olan mısır, daha çok Karadeniz mutfağında kullanılmaktadır. Pirinç de Türk Mutfağında kentleşmeye paralel olarak kullanımı artan ve özellikle pilav, sarma ve dolmalarda kullanılan tahıl ürünüdür.

Türk Mutfağında, süt-yoğurt grubundan en çok kullanılanı yoğurt ve ayrandır. Yoğurt bazı çorbaların esas malzemesi olarak kullanılırken, bazı sebze yemeklerinin de garnitürü olarak kullanılmaktadır. Buğday ununun yoğurtla mayalandırıldıktan sonra kurutulmasıyla elde edilen “tarhana” , çorbasıyla Türk Mutfağında bulunan çok besleyici bir yiyecektir.

Sebzeler: Türk Mutfağında sebzeler genelde küçük parça et ve kıyma ile birlikte kullanılmaktadır. Kıyma ve pirinç (yada bulgur) ile yapılan sebze dolmaları ve sarmaları, karnıyarık, musakka ve oturtmalar günümüzde sıklıkla hazırlanan yiyeceklerdir. Küçük parça etlerle birlikte sebzelerin kullanılmasıyla hazırlanan “kebap” larda mutfağımızda çok önemli yeri olan yemeklerdir.

Tatlılar: Türk tatlılarında tatlandırıcı olarak pekmez, bal ve şeker kullanılmaktadır. Demir, kalsiyum, potasyum gibi minerallerden zengin olan pekmezin tahin ve ceviz gibi besinlerle karıştırılmasıyla besleyici diğeri yüksek tatlılar elde edilmektedir. Ayrıca hamur tatlıları ve sütlü tatlılar da Türk Mutfağında çok önemli yeri olan tatlı çeşitleridir.

Türk Mutfağının zenginliği, yemek türlerinin çeşitliliğinden gelmektedir.Ancak diğer ülke mutfaklarında önemli olan görünüş ve sunuşa, Türk Mutfağında çok fazla önem verilmemektedir.

 

Türk yemeklerinin ve öğünlerinin de oldukça dengeli karışımlar oluşturur. Örneğin etli sebze yemeklerinin pilav ve ayran veya cacıkla servis edilmesi her besin grubunun bulunmasından dolayı dengeli bir öğün oluşturmaktadır. Ayrıca Türk Mutfağında önemli yeri olan bazı çorbaların sebze yemeği ile tüketilmesi ile de dengeli ve sağlıklı karışımlar oluşmaktadır.

Türk mutfağında çok yaygın olarak yenilen kurubaklagil yemekleri, bulgurlu yemekler, sebzeli ve zeytinyağlı yemeklerin tüketiminin, çağımızın önemli sağlık sorunu olan damar sertliğine bağlı kalp hastalığı, yüksek tansiyon, bazı kanserler, kabızlık ve şeker hastalığından korunmada yararlı olduğu kabul edilmektedir. Türk Mutfağında önemli yeri olan soğan ve sarımsak da sağlığı olumlu etkilemektedir. Türk Mutfağında yemekler, değişik besinlerin ve tat vericilerin uygun oranlarda karıştırılıp şekillendirildikten sonra pişirilmesini gerektirir. Yemeklerin bazıları el becerisini gerektirirken, bazıları oldukça basit işlemlerle hazırlanabilir. Genel olarak tahıl, çeşitli sebze ve bir miktar etle sulu olarak hazırlanan yemek türleri, çorbalar, zeytinyağlılar ve hamur işleri ve kendiliğinden yetişen otlarla hazırlanan yemeklerden oluşan Türk Mutfağı; yukarıda belirtildiği gibi pekmez, yoğurt, bulgur vb. gibi kendine özgü sağlıklı yiyecek türlerini de ortaya çıkarmıştır.

Türk Mutfağı, çeşit zenginliği ve damak tadına uygunluk yönünden olduğu kadar birçok yemek ve yiyecek türleri ile de sağlıklı ve dengeli beslenmeye ve vejeteryan mutfağına kaynaklık edebilecek örnekleri barındırmaktadır.

• Paylaş