You are using an outdated browser. For a faster, safer browsing experience, upgrade for free today.
Blog & Makaleler

TEK SAĞLIK..



KORONA- COVID-19

TEK SAĞLIK

Tek Sağlık; bulaşıcı hastalıklara odaklanan, insan, hayvan ve çevre ilişkileri bağlamında toplum sağlığına hizmet eder. Zoonotik hastalıklara yönelik multidisipliner veya disiplinler arası yaklaşımları destekleyen bir kavramdır.

Tek sağlık kavramı, hem araştırma hem de uygulamalı bilimlerde, insan ve hayvan sağlığı alanları, kimya, mühendislik ve sosyal bilimciler, diş hekimleri, hemşireler, tarımcılar ve gıda üreticileri, vahşi yaşam ve çevre sağlığı arasında eşit, her şeyi kapsayan işbirlikleri oluşturmak için bir harekettir.

Tek sağlık kavramı

İnsanlar, hayvanlar, bitkiler ve paylaşılan çevreleri arasındaki bağlantıları tanıyan optimal sağlık ve esenlik sonuçlarını elde etmek için yerel, bölgesel, ulusal ve küresel düzeylerde çalışan işbirlikçi, çok sektörlü ve disiplinler arası bir yaklaşımdır.

Buradaki amaç, insanlara hayvanlardan bulaşabilen hastalık türlerinin teşhis ve tedavileri yöntemlerinin bulunup geliştirilmesi için iki sağlık teşkilatının bir arada çalışıp insanı sağlığına kavuşturmaktır. Yeryüzünde 200 den fazla zoonoz hastalık bulunmaktadır. Günümüzde tıp hekimleri hayvansal alanda hiçbir eğitim almamaları nedeni ile zoonoz  karekterli hastalıkların tedavisinde Veteriner Hekimler ile işbirliği yapmak zorundadırlar.

Dünyadaki en önemli felaketler, salgın hayvan hastalıkları ve zoonoz hastalıklar nedeniyle yaşanmıştır. 17.yy da AB ülkelerinin yaşadığı insanlardaki veba salgını neredeyse AB ülkelerini haritadan silecekti. 18. yy da yaşanan Sığır Vebası salgını, tarım ve ekonomiyi çalışmaz hale getirmiştir. Yine tüm dünyada sınır aşan; ebola, sars, mers, H5N1, H1N1, zika,nipah ve kuş gribi, COVİD-19  gibi bir çok zoonoz hastalık küresel tehdit haline gelmiştir.

Bir toplumda insanların sağlıklı olması için önce hayvanların sağlıklı olması gerekmektedir. Zoonotik hastalıklar nesillerin geleceği için tehlikeli hastalıklardır. Yapılan araştırmalarda Dünya üzerinde her yıl 2.5 milyar vaka olduğu ve 2.7 milyon insanın zoonotik hastalıklardan öldüğü tahmin edilmektedir. İnsanlarda görülen hastalıkların yüzde 61’i hayvan kökenlidir. Sağlık Bakanlığı’nın tehlikeli görüp ihbarını mecbur kıldığı 50 hastalıktan 26’sı hayvanlardan insanlara bulaşmaktadır. Dünyada biyoterörizm amacıyla kullanılan hastalık etkenlerinin %70’ten fazlası hayvansal kökenlidir. Ülkemizde en çok rastlanan zoonoz hastalıklar özellikle süt sığırlarında görülen brusella (Malta humması), şarbon, salmonellozis ve tüberküloz (verem)‘dur. Kuduz hastalığı da insanlarla hayvanların ortak bir zoonoz hastalığıdır. Bakteriyel ve viral zoonozlar yanında paraziter zoonozlar da vardır. Bunlar arasında en yaygın olanı kist hidatik ya da halk deyimiyle kist hastalığıdır.

Tüm bu verilerden de anlaşılacağı üzere günümüzde Global sağlığı etkileyen en önemli unsur hayvanlardan insanlara bulaşan zoonotik hastalıklardır . Günümüzde hekimlik  artık bütünleşik bir kavram haline gelmiş ve  insanları hasta etmemek, hastalıkları zamanında  teşhis edip başkalarına bulaşmasını önlemek, hastalıkları tedavi etmek gibi üç önemli işlevi bulunmaktadır.  İlk iki işlev hiç kuşkusuz insan hekimliği ile veteriner hekimliğin ortak amaçları arasında yer almaktadır. Bu bağlamda Tek Tıp-Tek Sağlık Olgusu veteriner halk sağlığı ile insan halk sağlığının tek bir halk sağlığı çatısı altında toplanarak Global Halk Sağlığı politikası oluşturmalarının yeni adıdır.

Son yıllarda ortaya çıkan insan sağlığını tehdit eden salgın bulaşıcı hastalıklarla ilgili yapılan epidemiyoloji bilgileri göz önönde bulundurulduğunda, önümüzdeki yıllarda yılda ortalama 3-4 adet arasında yeni önem kazanan hastalığın ortaya çıkması beklenmektedir. Böylece zoonozlardaki bu artışının karsısında HS’nın daha iyi korunması adına; insan tıbbı ile veteriner tıbbı mesleklerinin birbirlerine yaklaştırılması düşüncesi tekrar “Tek Tıp Tek Sağlık Konsepti”ni gündeme getirmiştir.

Tek sağlık konseptinin çıkış nedenleri:

1. Zoonoz hastalıkların yeniden önem kazanması tüm dünyada yayılması,

2. Birçok hastalığın çevre, insan ve hayvan kaynaklı olması ve yetişmiş personele olan gereksinim, (Veteriner hekimler ile insan hekimlerinin fizyoloji, patoloji, epidemiyoloji gibi temel tıp bilimlerinde ortak bilgi havuzlarının olması ve veteriner hekimler’in zoonoz hastalıklar konusunda tür genişliği nedeniyle bilgi kapsamlarının geniş olması)

3. Gıda güvenliği ve güvencesine yönelik sorunların giderek artması,

4. Zoonoz hastalıkların erken tanısında entegre bir sistemin sağlanarak zaman kazanılmasının gerekliliği,

5. Halk sağlığı alanında veteriner hekimler ile insan hekimlerinin işbirliğine olan gereksinim;

  • Bireysel sağlık açısından,
  • Toplum Sağlığı açısından,

Karşılaştırmalı tıp araştırmaları acısından, “Tek Tıp Tek Sağlık Konsepti”nin gerekliğini ve önemini zorunlu kılmaktadır.

Çok disiplinlilik esasına göre çalışan ve tek sağlık yaklaşımını benimseyen veteriner hekimler için karmaşık etkileşimleri anlama becerisi, küresel sağlığı ve refahı geliştirmede kilit bir görev sağlar.

Veteriner hekimler karşılaştırmalı tıp eğitimi almış olmaları nedeniyle bu konuda gereken geniş bakış açısına sahiptirler. Ayrıca halk  sağlığı konusunda da eğitimli olmaları nedeniyle hayvan sağlığı problemlerinin çevreye yansımaları konusunda doğru tahmin yapabilirler.

Sonuçta insan, doğa ve farklı yaşam alanlarının bütünleştirilerek disiplinler arası çalışmalarla ele alınması, veteriner halk sağlığı alanında araştırma kalitesini arttırarak kaynakların daha verimli kullanılmasını ve yönetilmesini sağlayacaktır.

Başarılı halk sağlığı müdahaleleri, insan, hayvan ve çevre sağlığı ortaklarının işbirliğini gerektirir. Uzmanları insan sağlığı (doktorlar, hemşireler, halk sağlığı uygulayıcıları, epidemiologlar), hayvan sağlığı (veterinerler, uzman yardımcılarının, tarım işçileri), çevre (ekolojistler, vahşi yaşam uzmanları) ve uzmanlık diğer alanlarında ihtiyaca işbirliği iletişim ve faaliyetlerini koordine etmek . One Health yaklaşımındaki diğer ilgili oyuncular arasında kanun yaptırımı, politika yapıcılar, tarım, topluluklar ve hatta evcil hayvan sahipleri bulunabilir. Hayvan-insan-çevre arayüzünde hiç kimse, kuruluş veya sektör sorunları tek başına ele alamaz.

  • Paylaş