Gıda alerjileri ve intoleransları ile güvenli yaşamak

Gıdalara karşı duyarlılık tüm toplumların yaklaşık beşte birinde görülen yaygın bir durumdur. Gıda alerjisi, ülkemizde  yaklaşık olarak 20 çocuktan 1’inde ve 100 yetişkinden 1’inde görülmektedir. Gıda intoleransı çok daha yaygındır. Yapılan araştırmalar, nüfusun yüzde 25’inin,kendilerinde bir tür gıda intoleransı olduğuna inandığını ortaya çıkarmıştır.

Baş ağrısı, deri döküntüleri, nefes darlığı, bulantı, kusma, karın ağrısı, ödem, davranış değişiklikleri ve bağırsak faaliyetlerinde meydana gelen değişikliklerin (ishal, kabızlık, gaz) altında genellikle alınan gıdalara karşı gösterilen reaksiyonların yattığı düşünülmektedir. Gıdaların tolere edilmemesine bağlı olarak en sık görülen tablo irritabl bağırsak sendromu’dur. (iBS) Bu sendromdan şikâyetçi olan hastaların %20-65 kadarı sebebin gıdalar olduğunu dile getirmektedirler. Yapılan araştırmalar iBS hastalarının kuşkulu gıdaları kesmeleri sonucu belirtilerin azaldığı veya ortadan kalktığını göstermiştir.

Son yıllarda  gıda alerjisi ve intoleransı gündemimize oturdu.  Bu konuyu ayrıntılı incelemekte yarar var. Gıda alerjileri ve gıda intoleransları kişiyi huzursuz edebilir, hayatını zorlaştırabilir ve en kötüsü de ölüme neden olabilir. Ancak, gıda alerjinizin veya intoleransınızın olması, hayatınızın mahvolması gerektiği anlamına gelmez. Gıda alerjileri ve intoleransları kontrol altına alınabilir.     

Hem gıda alerjisi ve hem gıda intoleransı, bir tür ‘gıda hassasiyeti’dir ve her ikisi de kendinizi çok hasta hissetmenize neden olabilir. Gıda alerjinizin olması, bağışıklık sisteminizin belirli bir gıdaya karşı reaksiyon gösterdiği anlamına gelir. Gıda alerjisi, kaşıntı, döküntü ve şişme gibi ani belirtilerin ortaya çıkmasına yol açar. Bazen, bu reaksiyon o kadar ciddi düzeyde olur ki, sonuçta anafilaksi olarak bilinen hayati tehlikesi olan bir reaksiyon ortaya çıkabilir. Ancak, gıda intoleransı bağışıklık sistemiyle ilgili değildir. Gıda intoleransı, belirli bir gıdaya karşı gösterilen reaksiyondur. Belirtiler kişiyi huzursuz edebilir ve hatta bazı durumlarda ağır olabilir; ancak belirtilerin genellikle hayati tehlikesi yoktur.

Gıda alerjinizin olması, bağışıklık sisteminizin, çoğu insan için zararsız olan bir gıdaya karşı normal olmayan bir reaksiyon gösterdiği anlamına gelir. Bunun nedeni, vücudunuzun bir gıdanın içeriğinde bulunan proteine  karşı antikorlar üretmesi, bununla bağlantılı olarak da bu gıdayı aldığınızda histamin ve diğer savunucu kimyasalların sisteminize yayılarak reaksiyona  neden olmasıdır. Bu kimyasallar, solunum sisteminizi, mide ve bağırsaklarınızı, cildinizi veya kalp-damar sisteminizi etkileyebilecek reaksiyonları tetikler.

Gıda alerjisinin belirtileri nelerdir?

• Düşük tansiyon, baş dönmesi,  baygınlık veya bayılma

• Dudakların ve boğazın şişmesi, bulantı ve şişkinlik hissi, ishal ve kusma

• Boğazda ve dilde kuruma ve kaşıntı, öksürme, hırıltı ve nefes darlığı ve burunda akıntı veya tıkanma

• Deride kaşınma veya döküntü, kurdeşen ve aşırı duyarlılık, gözlerde kızarıklık ve kaşıntı

Bir kişide ciddi derecede gıda alerjisi olması, anafilaksi olarak  adlandırılan ve hayati tehlikesi olan bir reaksiyonun oluşmasına neden olabilir. Anafilaksi, genellikle gıda alındıktan sonra birkaç dakika içinde, tüm vücudu etkiler. Anafilaktik şoklarda, genellikle kurdeşenin hızla yayılması, yüzde, dilde ve boğazda şişme, nefes almada zorluk, hırıltı, kusma ve bilinç kaybı gibi belirtiler görülür.

Gıda intoleransının belirtileri nelerdir?

• Mide ve bağırsakların bozulması

• Şişme

• Baş ağrısı ve migren

• Hırıltı ve burunda akıntı

• Kurdeşen

• Genel olarak keyifsiz hissetme

İnsanların tolere edemeyeceği çok çeşitli gıda türleri vardır. Ancak, en yaygın olanlar süt ve laktoz (sütteki şeker), glüten, buğday, yiyeceklerde kullanılan koruyucu maddeler ve kafein gibi yiyeceklerde doğal olarak bulunan maddeleri kapsamaktadır.

Gıda alerjiniz veya intoleransınız  varsa  nelere dikkat etmelisiniz?

Gıda alerjiniz veya intoleransınız varsa veya bu tür sorunları olan kişiler için alışveriş yapıyorsanız, satın aldığınız ambalajlı gıdaların üzerindeki etiketlere dikkatli bir şekilde bakmanız gerekir.

Bir ürünü alırken her zaman içeriğindeki gıda maddelerini kontrol etmeyi unutmayın - içindekiler bu ürünü en son aldığınız tarihten bu yana değişmiş olabilir!

• Gıda etiketlerini her zaman okuyun; ürünü daha önceden güvenli bir şekilde yemiş olsanız da bunu yapın.

• Etiket yoksa ve gıda içeriği konusunda açık bir bilgi göremiyorsanız, o yiyeceği yemeyin.

• Dışarıya çıktığınızda yanınızda güvenli atıştırmalık bir yiyecek bulundurun. Aksi takdirde acıktığınızda etiketi olmayan bir yiyeceği satın alma riskiniz daha fazla olabilir.

• Gıda alerjiniz varsa, pipetleri, bardağı, çatal, kaşık, bıçak ve diğer mutfak eşyalarını paylaşmayın.

• Bir ürün konusunda emin değilseniz, gıda etiketleri hakkında  soru sormak için gıda üreticilerini arayın.

• Ev dışında yemek yerken çok daha dikkatli olun. Belirli bir yiyeceğin yenmesi uygun olmasına rağmen, yiyeceğin hazırlandığı sırada çapraz bulaşma riskinin olup olmadığı konusunda sorular sorulmalıdır.

• Paylaş